Tan Yujiao - Thể thao thay đổi cuộc đời tôi

Nhà vô địch cử tạ của Thế vận hội Paralympic Rio 2016 và Tokyo 2020 có hiểu biết đơn giản nhưng sắc sảo về sức mạnh: “Tạ là thứ bạn nâng hoặc có thể bị nó đè bẹp”. Ở một khía cạnh nào đó, đây cũng là cách cô ấy nhìn nhận cuộc sống.

Sinh ra ở Tương Đàm, tỉnh Hồ Nam, cô bị teo cơ ở chân phải do viêm tủy xương cấp tính khi mới 7 tuổi. Ngay từ khi còn nhỏ, cô đã phải suy nghĩ về việc làm thế nào để vượt qua sự khiếm khuyết về thể chất dể có được bầu trời của riêng mình.

Nếu nâng 138,5 kg để phá kỷ lục thế giới tại Rio 2016 là một trong những khoảnh khắc khẳng định sự nghiệp thể thao của cô, thì chính cú điện thoại cách đây hơn chục năm đã góp phần tạo nên khoảnh khắc đó.

Một quyết định thay đổi cuộc đời

Năm 13 tuổi, khi đó là một học sinh tiểu học, Tan được một huấn luyện viên cử tạ chọn để huấn luyện tại Trường Thể thao Xiangtan, và chỉ một tháng sau, cô đã tham gia thi đấu tại Đại hội Thể thao Para lần thứ sáu của tỉnh Hồ Nam. Chỉ có cô và một đối thủ khác trong môn cử tạ, và cuối cùng cô đã nâng được 35kg, đánh bại đối thủ duy nhất để giành huy chương vàng (HCV).

Bất chấp chiến thắng sớm đó, Tan vẫn quay lại trường để tiếp tục việc học của mình sau giải đấu, kết cục chỉ là một tình tiết trong cuộc đời học sinh tiểu học. Khi bước vào năm thứ nhất trung học cơ sở, cô dần cảm thấy áp lực, mặc dù xếp nhất lớp.

"Thí dụ như trong trường hợp đi học hoặc đi làm, tôi sẽ phải dành nhiều thời gian hơn khi đi bộ cùng quãng đường với những người khác. Tôi không thể tham gia các hoạt động thể thao như những người khác. Vì vậy, tôi nghĩ mình phải tìm ra một con đường phù hợp với riêng mình", cô giải thích.

Lúc đó cô mới nhớ đến lời của một thẩm phán mà cô gặp trong một đại hội thể thao cấp tỉnh. Cô ấy nói rằng, nếu tôi tiếp tục tập luyện nâng cao sức mạnh của mình thì có thể cạnh tranh trong các cuộc thi quốc gia hoặc thậm chí thế giới và thay đổi số phận của mình.

Lớn lên Tan quyết định: cô liên lạc với huấn luyện viên cũ của mình và nói với anh rằng cô quyết tâm tập cử tạ. Nhưng khi cô gọi, huấn luyện viên đã cảnh tỉnh cô. "Anh ấy nói tôi quá ngây thơ, rằng có rất nhiều người tập luyện, nhưng chỉ có một nhà vô địch, nó không dễ dàng như tôi nghĩ", cô nói. Vì vậy, cô đã cố gắng thuyết phục huấn luyện viên của mình bằng lời hứa sẽ luyện tập chăm chỉ.

Bây giờ 31 tuổi, cô nhớ lại cuộc điện thoại đó với vẻ thở phào nhẹ nhõm: "Tôi thực sự ngưỡng mộ bản thân 13 tuổi của mình". Vào thời gian đầu, việc tập luyện rất vất vả, cuối mỗi ngày đều bị đau ở phía trước và phía sau. Cánh tay của Tan đau đến mức run rẩy ngay cả khi cầm đũa. Nhưng Tan nói rằng cô ấy chưa bao giờ phàn nàn với gia đình. "Bởi vì chính tôi là người đã khăng khăng đến để đào tạo", cô giải thích.

Sau khi giành huy chương vàng ở hạng 56kg cử tạ nữ tại Giải vô địch cử tạ quốc gia năm 2009, cô được chọn vào đội tuyển quốc gia Trung Quốc và đến Ấn Độ cùng năm đó để thi đấu trong sự kiện quốc tế đầu tiên trong cuộc đời - Đại hội thể thao thế giới.

Nói về cảm giác của mình khi giành được Huy chương Vàng quốc tế đầu tiên của mình, cô trả lời đáng ngạc nhiên rằng: "Bởi vì tôi cảm thấy rằng tôi đã từng bước một và nỗ lực hết mình, tôi xứng đáng với tất cả".

Nỗi đau và thành tựu trên đấu trường Paralympic

Bất cứ ai đã xem video phần thi của Tan sẽ rất ấn tượng về sự điềm tĩnh của cô. Khi được xướng tên trong trận chung kết cử tạ hạng 67,5 kg nữ tại London 2012, cô ấy bước từ từ lên sân khấu với nụ cười trên môi, ánh mắt điềm tĩnh và thoải mái.

Cô tiết lộ trong cuộc phỏng vấn rằng cô đã bị chấn thương nghiêm trọng ở vai trái trong quá trình chuẩn bị đến London và các phương pháp điều trị khác nhau như chườm nóng, châm cứu, vật lý trị liệu và giác hơi đều không giúp ích được gì.

Nỗi đau và sự cạnh tranh đang đến gần khiến cô thất vọng đến mức cô thường trốn trong phòng sau khi tập luyện và khóc. Chỉ đến một ngày, cô ấy nhận ra rằng ngay cả khi cô ấy bước vào cuộc thi với chấn thương, cô ấy vẫn có thể giành được huy chương.

Sau khi lấy lại sự tự tin, cô đã nâng được 139 kg và giành huy chương bạc. Sau London, cô đã bình phục hoàn toàn chấn thương và gần như vô địch mọi giải đấu mà cô tham dự, phá kỷ lục thế giới nhiều lần từ năm 2014 đến 2015.

Năm 2016, cô trở lại Paralympic với màn trình diễn ấn tượng. "Tôi đã có một cảm giác rất mạnh mẽ rằng tôi lại ở đây tại Paralympics và tâm lý này đã khác vì vào năm 2012, tôi biết rằng giành được HCV là điều gần như không thể, nhưng ở Rio, tôi không nghi ngờ gì về việc mình sẽ giành được HCV vì thứ hạng của tôi là rất ổn định ở khắp các giải đấu.

Mỗi khi bước vào thi đấu, Tan sẽ nhắm mắt lại và hít một hơi thật sâu, cố gắng ngăn chặn mọi âm thanh để tập trung cao độ nhất, sau đó cô ấy hét lên. Cô giải thích: “La hét giống như cổ vũ bản thân, và đó là một loại thuốc kích thích tinh thần".

Sau khi hoàn thành lần thử đầu tiên ở Rio, Tan biết mình sẽ giành được HCV, vì vậy ở lần đẩy thứ ba, cô bắt đầu thách thức kỷ lục thế giới. Sau một lần thực hiện thất bại, cô đã nâng được 138,5 kg trong lần nâng thứ tư.

Cho đến ngày nay, cô vẫn còn nhớ rất rõ chi tiết dẫn đến lần thử thứ tư của mình: "Tôi nhìn đám đông từ trái sang phải, nghĩ rằng mình sẽ nhớ lại cảnh này hôm nay. Tôi nhìn thấy đồng đội của mình và huấn luyện viên của tôi ở phía bên kia bên lá cờ cổ vũ tôi".

Trận chiến chống lại chính mình

Trong những năm qua, Tan tiếp tục thống trị hạng 67 kg nữ tại Asian Para Games 2018 ở Jakarta, cô một lần nữa phá kỷ lục của chính mình, nâng kỷ lục thế giới lên 140,5 kg. "Đó là một cuộc chiến chống lại chính mình” - Tan tự nhủ.

Ước mơ của Tan tại Tokyo là "giành được HCV một lần nữa bằng cách thiết lập một kỷ lục thế giới mới". Việc hoãn Thế vận hội Paralympic một năm đã giúp cô có thêm thời gian để hồi phục chấn thương.

Vào tháng 6/2021, cô đã giành được một danh hiệu khác tại Para Powerlifting World Cup 2021 được tổ chức ở Dubai, chứng tỏ rằng cô đang có phong độ tốt cho Tokyo.

Tháng 10 năm ngoái, Tan đã sinh nhật lần thứ 30, đây là độ tuổi quan trọng trong văn hóa Trung Quốc. Phá vỡ kỷ lục hết lần này đến lần khác, cô ấy cảm thấy rằng mình cũng đang từng bước vượt qua những khó khăn khác nhau thông qua việc nâng cao sức mạnh.

"Qua quá trình không ngừng chinh phục những bánh tạ, tôi cũng vượt qua được những khó khăn khác nhau trong cuộc sống của chính mình, bao gồm cả những bất lợi về thể chất. Tôi cảm thấy những phẩm chất mà tôi có được nhờ đẩy tạ rất có giá trị. Ngay cả khi tôi không còn là một vận động viên trong tương lai, tôi rất tự tin rằng mình có thể làm tốt nếu được trao cơ hội để làm một điều khác", Tan nói đầy tự tin. Dù rất thực tế: "Sẽ có lúc vận động viên phải rời sàn đấu, ai rồi cũng phải già đi”.

Mùa hè năm ngoái, Tan tốt nghiệp Đại học Thể dục thể thao Bắc Kinh. Trong 4 năm học đại học, cô đã tham gia nhiều hoạt động xã hội và ý thức hơn rằng mình nên lên tiếng vì những người khuyết tật. "Tôi thực sự nghĩ rằng bằng cách chia sẻ câu chuyện của chính mình, tôi có thể giúp mọi người hiểu về hệ thống hoặc môi trường xã hội dành cho người khuyết tật. Nếu có cơ hội trong tương lai, tôi muốn làm điều gì đó cho cộng đồng người khuyết tật hoặc các vận động viên khuyết tật.

Trong hồ sơ mạng xã hội của mình, Tan viết, "Chỉ khi ai đó kiên trì, họ có thể tận hưởng một tương lai rộng lớn". Từ năm 13 tuổi, cô gái độc lập và lạc quan này đã nắm chắc tay lái của cuộc đời mình và tự làm nên một bầu trời của riêng mình.

Tại Paralympic Tokyo, dù rất muốn tự phá kỷ lục thế giới của chính mình nhưng Tan đã không thành công. Chiều 28/8, cô giành HCV với mức tạ 133 kg nhưng thất bại khi cô gắng phá kỷ lục thế giới của chính mình lên 141 kg. Cũng giống như tại Olympic, các vận động viên cử tạ người khuyết tật Trung Quốc đã tỏ ra vượt trội với năm HCV giành được tính đến hết ngày thi đấu 28/8.